Historiek van het Belgisch trekpaard
Zo'n 4 miljoen jaar geleden ontstond uit een gemeenschappelijke voorouder (de eohippus) het paard, later gevolgd door de ezel en de zebra. Het paard (equus caballus) heeft zich in 4 types verder ontwikkeld. Deze "oertypes" zijn de stamvaders van onze hedendaagse paarden. Al naargelang de omgeving waarin ze terecht kwamen evolueerde het naar de oerpony, het steppenpaard, het woestijnpaard of het toendrapaard. Uit het toendrapaard heeft zich het trekpaard ontwikkeld.
Het Belgisch trekpaard is ontstaan uit 4 lokale types: het Vlaamse paard, de bruinen van de Dender, de grijzen van Henegouwen en de kolossen van de Méhaigne. Het stamboek KONINKLIJKE MAATSCHAPPIJ HET BELGISCH TREKPAARD maakte er 1 ras van dat het voornaamste exportproduct van België werd.
De stamboekwerking van het Belgisch trekpaard wordt georganiseerd door de KMBT, Koninklijke Maatschappij het Belgisch trekpaard. Sinds 1886 organiseert het stamboek jaarlijks de kampioenscshapkeuring voor trekpaard hengsten en merries. In kasteel Diepensteyn zijn alle kampioenhengsten en merries te bewonderen. De evolutie van werkpaard naar show- en vleespaard is zo heel aanschouwelijk te volgen. U vindt hier een voorproefje van de kampioenengalerij trekpaardhengsten.
Het trekpaard was nooit een product van de natuur, maar van de mens. De gebruikswaarde van trekpaarden voor de economie verdween met de opkomst van de explosiemotor. Een nieuwe weg is ongetwijfeld die van het recreatieve en competitieve gebruik.
Zo'n 4 miljoen jaar geleden ontstond uit een gemeenschappelijke voorouder (de eohippus) het paard, later gevolgd door de ezel en de zebra.
Het paard (equus caballus) heeft zich in 4 types verder ontwikkeld. Deze "oertypes" zijn de stamvaders van onze hedendaagse paarden. Al naargelang de omgeving waarin ze terecht kwamen evolueerde het naar de oerpony, het steppenpaard, het woestijnpaard of het toendrapaard
Uit het toendrapaard heeft zich het trekpaard ontwikkeld. Hengsten en merries leefden toen in grote kuddes dicht bij elkaar. Hun onderlinge verdraagzaamheid is groot, hun bouw sterk en zwaar. Verschillende karakteristieken van ons huidig trekpaard vinden we terug bij deze primitieve voorouder: een ronde ribbenkast en een groot maag- en darmvolume (nodig om uit veel arm voedsel toch voldoende energie te halen), hun reuzengroei, hun ramsneus met kleine, achterliggende neusgaten en zwaar behang op de benen… Het huidige trekpaard is echter géén oerpony, maar is door de mens gericht gefokt.
Het Belgisch trekpaard is ontstaan uit 4 lokale types: het Vlaamse paard (1), de bruinen van de Dender (2), de grijzen van Henegouwen (3) en de kolossen van de Méhaigne (4).
België stond economisch erg sterk in Europa en het exportartikel bij uitstek waren paarden, voornamelijk naar Duitsland en Rusland. In die dagen gebruikten veel landen Belgische hengsten om te kruisen met het lokale ras. Het Belgische trekpaar werd alzo één van de grootste Belgische exportproducten.
Het paard moest tegemoet komen aan de eisen van de industrie. In 1886 werd het stamboek "LE CHEVAL DE TRAIT BELGE" opgericht, met als doel een sterk en uniform ras te fokken. Immers, op shows en tentoonstellingen werden Belgische trekpaarden wereldwijd bekroond.
1863
Gugusse-Orange I
Alle huidige stamboekpaarden in ons land stammen af van deze merkwaardige hengst.
Brin d'Or (bruin), zoon van Jupiter en nationaal kampioen 1900.
Jupiter (vos) nationaal kampioen (1889), vader van de beroemde zonen uit de stal van Jules Hazard.
Na de uitvinding van de explosiemotor werd het transport gemechaniseerd, terwijl het leger in een paar jaar tijd koos voor de tank in plaats van de paarden. Bij het einde van de eerste wereldoorlog was een hele generatie jonge boeren omgekomen. De markt voor het trekpaard veranderde daardoor en werd erg klein. De enige markt voor de paarden was transport op korte afstand en de landbouw. De zware lasten die getrokken moesten worden vroegen om een zwaarder type paard: "kilos om kilos te verzetten". De snelheid was van minder belang, omdat de reisafstand korter was. Dit veranderde het ras drastisch.
1914
Indigène de Wisbecq
Uit vrees voor de opeising door de Duitse bezetter vrkocht naar Nederland.
Legde de basis voor de Nederlandse Trekpaarden Fokkerij.
Albion d'Or
(kampioen 1923), kleinzoon van Indigène du Fosteau. Stamvader van het huidige zwarte type.
Espoir de Quaregnon
(kampioen 1929) Zoon van Avenir d'Herse, werd voor een recordbedrag van 1.000.000 Bef verkocht.
Matador de Buvrinnes
(kampioen 1954) Fokte massale en zeer beweeglijke veulens. Te vroeg verkocht aan Duitsland.
Ensor d'Elewijt
(kampioen 1991)
Is toonaangevend voor de huidige fokkerij.
Brillant won in 1878 de eerste prijs op de internationale paardententoonstelling van Parijs.
Internationale triomfen van trekpaarden uit België in de 19e eeuw.
Brillant internationaal kampioen in 1878 te Parijs. Vader: Gugusse-Orange I. Moeder: Blonde
Bella de Plançenoit
(kampioene 1909-1910-1911) (bruin) topmerrie, verenigt het bloed van Vlaamse en Henegouwse paarden.
Rêve d'Or (vos), zoon van Jupiter en kampioen van alle trekpaardrassen, op de wereld-tentoonstelling van Parijs in 1900.
Indigène du Fosteau
(kampioen 1906-1907-1908-1909), resultaat van een sterk inteeltbeleid van Jules Hazard. Stamvader van alle huidige fokhengsten.
Binnen enkele jaren zagen we hoe de kampioenhengsten zwaarder werden en de dominantie van de Albion d'Hor lijn neemt een aanvang. Door zijn zoon Avenir de Herse en voornamelijk door zijn kleinzoon Espoir de Quaregnon domineert deze hengst tot de dag van vandaag het ras!
Avenir d'Herse
(kampioen 1925) Zoon van Albion d'Or.
In de periode 1918-1930 veranderde niet alleen de kleur maar ook het type van paard. De werkatleet van de eerste wereldoorlog met veel kleurvariatie, droge benen, die een hele dag kon stappen en draven, veranderde in het sterke trekpaard van de jaren 20 en 30. Toen in de jaren 20 de hydraulica en tractor opkwamen, was de rol van het paard in de landbouw zo goed als uitgespeeld.
Tussen 1920 en 1950 zien we het ras zwaarder en zwaarder worden. De enige selectie gebeurt in de "showring".
Bij het bestuderen van de types van merries en hengsten zien we een duidelijk verschil in ontwikkeling tussen 1918 en 1950-1955. De merrie blijft veel langer gelijken op het originele Belgisch type. In tussentijd worden de hengsten veel zwaarder.
Als uiteindelijk in de jaren 50 ook de kleine boer een tractor koopt verandert het type merries op 10 jaar tijd van het "werkende" type in het "show" type, lees zware type. De enige overgebleven selectie was in de "show ring".
1886
Naam:
Sultan
Fokker:
Boden L.
Eigenaar:
Boden L.
1887
Naam:
Mercure
Fokker:
Chevalier L.
Eigenaar:
Dumont de Chassart E.
1888
Naam:
Mouton
Fokker:
Corbusier N.
Eigenaar:
Orban G.
1889
Naam:
Jupiter
Fokker:
Staquet M.
Eigenaar:
Boucqueau L.
1890
Naam:
Brillant
Fokker:
Depercenère L.
Eigenaar:
MM. Reginster Frères
1891
Naam:
Gerfaut II
Fokker:
Vanderschueren C.
Eigenaar:
Vanderschueren C.
1892
Naam:
Pierrot
Fokker:
Neunez A.
Eigenaar:
Neunez A.
1893
Naam:
Blanqui
Fokker:
Peten C.
Eigenaar:
Peten C.
1894
Naam:
Mont d'or
Fokker:
Jourez L.
Eigenaar:
Jourez L.
1895
Naam:
Mont d'or
Fokker:
Jourez L.
Eigenaar:
Jourez L.
1896
Naam:
Olympien
Fokker:
Hautier J.
Eigenaar:
Hautier J.
1897
Naam:
Favori
Fokker:
Vve Mathieu
Eigenaar:
Mathieu Frères et Soeurs
1898
Naam:
Rêve d'or
Fokker:
Nerinckx-Cloquet E.
Eigenaar:
Guyaux S.
1899
Naam:
Pirate
Fokker:
Duvieusart A.
Eigenaar:
Meeus H.
1900
Naam:
Brin d'Or
Fokker:
Mme Vve Francotte, Pont à Celles
Eigenaar:
Hazard J. - Leers et Fosteau
1901
Naam:
Bienvenu
Fokker:
D'Hauwer T.
Eigenaar:
D'Hauwer T.
1902
Naam:
Bourgogne
Fokker:
Depauw Frères et Soeurs
Eigenaar:
Tirtiaux F.
1903
Naam:
Marquis de Rosseignies
Fokker:
Vve Baude J.B.
Eigenaar:
Vve Baude J.B.
1904
Naam:
Marquis de Ruyen
Fokker:
Vve Van Enis
Eigenaar:
Vandenhende M.
1905
Naam:
Gambrinus du Fosteau
Fokker:
Hazard J.
Eigenaar:
Cobbaut C.
1906
Naam:
Indigène du Fosteau
Fokker:
Hazard J.
Eigenaar:
Van Landuyt J.
1907
Naam:
Indigène du Fosteau
Fokker:
Hazard J.
Eigenaar:
D'Hauwer T.
1908
Naam:
indigène du Fosteau
Fokker:
Hazard J.
Eigenaar:
D'Hauwer T.
1909
Naam:
Indigène du Fosteau
Fokker:
Hazard J.
Eigenaar:
D'Hauwer T.
1910
Naam:
Bienfait de Masnuy
Fokker:
Poulet L.
Eigenaar:
Dumont de Chassart G.
1911
Naam:
Paul
Fokker:
Plovier G.
Eigenaar:
Vandenhende H.
1912
Naam:
Moustique de Grandglise
Fokker:
Duchateau G.
Eigenaar:
Semal G.
1913
Naam:
Infernal du Bois
Fokker:
Bury D.
Eigenaar:
Bouvier P.
1914
Naam:
Indigène de Wisbecq
Fokker:
Temmerman C.
Eigenaar:
Temmerman C.
1919
Naam:
Drinker D'Hondzocht
Fokker:
Deleener A.
Eigenaar:
Deleener A.
1920
Naam:
Prince Léopold
Fokker:
Verderschueren A.
Eigenaar:
Verderschueren A.
1921
Naam:
Piot de Corroy
Fokker:
Vandenhende H.
Eigenaar:
Vive Saint-Bavon
1922
Naam:
Bourgogne de Saint-Martin
Fokker:
Carlier J.
Eigenaar:
Maricq F.
1923
Naam:
Albion d'Hor
Fokker:
Demarbaix Frères
Eigenaar:
Delepine A.
1924
Naam:
Idéal de Boneffe
Fokker:
Beguin J.
Eigenaar:
Beguin J.
1925
Naam:
Avenir d'Herse
Fokker:
Bourdiau Frères et Soeurs
Eigenaar:
Bourdiau Frères et Soeurs
1926
Naam:
Gaulois du Monceau
Fokker:
Bourdiau Frères et Soeurs
Eigenaar:
Bourdiau Frères et Soeurs
1927
Naam:
Successeur d'Herse
Fokker:
Bourdiau V.
Eigenaar:
Delepine A.
1928
Naam:
Carlo de la Maladrée
Fokker:
Fournier V.
Eigenaar:
Fournier V.
1929
Naam:
Espoir de Quaregnon
Fokker:
Vve Descamps A.
Eigenaar:
Hazard Mme
1930
Naam:
Favori de Neusart
Fokker:
Blondeau G.
Eigenaar:
De Donder Frères
1931
Naam:
Avenir de Solmonsart
Fokker:
Demeuldre V.
Eigenaar:
Deleener
1932
Naam:
Cocktail de Velm
Fokker:
Peten Cl.
Eigenaar:
Peten Cl.
1933
Naam:
Avare d'Emptinne
Fokker:
Baron Janssen L.
Eigenaar:
Baron Janssen L.
1934
Naam:
Idéal de l'Hove
Fokker:
Sacré Ed.
Eigenaar:
Desenepart O.
1935
Naam:
Royal de Salmonsart
Fokker:
Demeuldre V.
Eigenaar:
Wilmots Frères
1936
Naam:
Horizon de Bogaerden
Fokker:
Galmart A.
Eigenaar:
Blampain E.
1937
Naam:
Indigoli Delmotte
Fokker:
Vandercappellen M.
Eigenaar:
Deleener G.
1938
Naam:
Avenir de Promelles
Fokker:
Ponsar J.
Eigenaar:
Paquet J.
1939
Naam:
Vengeur de Vraimont
Fokker:
Van Cutsem V.
Eigenaar:
Snyers C.
1946
Naam:
Julien de Longpont
Fokker:
Vanderplasken E.
Eigenaar:
Ancion A.
1947
Naam:
Fiat de Montifaut
Fokker:
Buys P.
Eigenaar:
Philips
1948
Naam:
Costaud de Marche
Fokker:
Petit G.
Eigenaar:
Fosseur A.
1949
Naam:
Quo-Vadis de Houtaing
Fokker:
Deroissart E. Vve.
Eigenaar:
Hautier M.
1950
Naam:
Vadrouille d'Enée
Fokker:
Dubois J. en Malbecq E.
Eigenaar:
Dubois J.
1951
Naam:
Wallon de Libenne
Fokker:
Fosseur A.
Eigenaar:
Descamp P., Desmet V., Boutiau M.
1952
Naam:
Mastoc du Bois Maillet
Fokker:
Lecomte M.
Eigenaar:
Rigo F.
1953
Naam:
Monty des Bruyères
Fokker:
Maton A.
Eigenaar:
Reintjes A. et Fils, Desmet V.
1954
Naam:
Matador de Buvrinnes
Fokker:
François N.
Eigenaar:
Pier X., Bayot A. Reintjens A. et Fils
1955
Naam:
Fifils du Château
Fokker:
Langhendries L.
Eigenaar:
Brasseur Ch., Firme d'Haens, Malbecq E.
1956
Naam:
Gamin de l'Eaugrenée
Fokker:
Clerbois Frères
Eigenaar:
Simoens Frères
1957
Naam:
Super de Pierreux
Fokker:
Pauwels G.
Eigenaar:
Derue R.
1958
Naam:
Toto de Teignies
Fokker:
Bayot Ch.
Eigenaar:
De Baene Al, Beguin V.
1959
Naam:
Lucifer de Beauvoir
Fokker:
Brasseur Ch.
Eigenaar:
Brasseur Ch.
1960
Naam:
Diogène de Denville
Fokker:
Beauvois L.
Eigenaar:
Louis P.
1961
Naam:
Bijou de Bois
Fokker:
Vanneste G.
Eigenaar:
Van Hollebeke M., Vandemeulebroeke U.
1962
Naam:
Expo de la Sille
Fokker:
Beguin V., Ramskapelle
Eigenaar:
De Baene A., St. Pieters-Brugge
1963
Naam:
Emir de Salmonsart
Fokker:
Demeulder F.
Eigenaar:
Demeulder F.
1964
Naam:
Wisky de Bertinchamps
Fokker:
Paquet J.
Eigenaar:
Paquet J.
1965
Naam:
Costaud d'Impde
Fokker:
Van Doorslaer Fr. en Zoon
Eigenaar:
Van Doorslaer Fr. en Zoon
1966
Naam:
Buffalo de Romiée
Fokker:
Pesleux A.
Eigenaar:
Simoens A.
1967
Naam:
Marquis du Coq
Fokker:
De Saint Martin A.
Eigenaar:
Simoens A.
1968
Naam:
Barnum van 't Geushof
Fokker:
Debandt M.
Eigenaar:
Simoens A.
1969
Naam:
Tom van Sint-Kruis
Fokker:
Roels G.
Eigenaar:
Leenaerts L., Debaene A.
1970
Naam:
Hardi van 't Ooievaarnest
Fokker:
Simoens A.
Eigenaar:
Simoens A., Carron E.
1971
Naam:
Barnum II van't Geushof
Fokker:
Debandt M.
Eigenaar:
Simoens A., Voet M., Verkest Ch.
1972
Naam:
Barnum van 't Ooievaarnest
Fokker:
Simoens A.
Eigenaar:
Simoens A., M. et Mme Raemdonck
1973
Naam:
Matador de Salmonsart
Fokker:
Demeuldre F.
Eigenaar:
De Baecker Gebr.
1974
Naam:
Matador van't Hof van Nieuwe
Fokker:
Devos M.
Eigenaar:
De Baene A.
1975
Naam:
Yser de Behoute
Fokker:
Hanoulle A., Paquet R.
Eigenaar:
Hanoulle A., Paquet R.
1976
Naam:
Lutteur van't Ooievaarnest
Fokker:
Simoens A.
Eigenaar:
Carron E.
1977
Naam:
Hardi van't Geushof
Fokker:
Debandt M.
Eigenaar:
Decroly C. en A.
1978
Naam:
Baron van't Brouwerijhof
Fokker:
Van Overschelde O.
Eigenaar:
De Backer Gebr.
1979
Naam:
Marco Van Wilde
Fokker:
Muys F.
Eigenaar:
Verkest Ch.
1980
Naam:
Codex de Wolvertem
Fokker:
Van Doorslaer G.
Eigenaar:
Van Doorslaer G.
1981
Naam:
Sackx de Wolvertem
Fokker:
Van Doorslaer G.
Eigenaar:
Van Doorslaer G.
1982
Naam:
Matador van't Eendenhof
Fokker:
Cobbaert R.
Eigenaar:
Verkest Ch.
1983
Naam:
Carlo van Elversele
Fokker:
Colmant F.
Eigenaar:
De Baene A., Ersyck H.
1984
Naam:
Rivaal van de Merodedreefe
Fokker:
Colmant F.
Eigenaar:
De Baene A., Versyck H.
1985
Naam:
Costaud van Wolvertem
Fokker:
van Doorslaer G.
Eigenaar:
Van Doorslaer G.
1986
Naam:
Bloc van Oombergen
Fokker:
Van Winghen L. en J.
Eigenaar:
Van Melckebeke Gebr., Van langenhove A.
1987
Naam:
Hardi van de Rooker
Fokker:
Devooght P.
Eigenaar:
De Schepper R.
1988
Naam:
Bruno van de Merodedreef
Fokker:
Van Dingen K.
Eigenaar:
Buts J.
1989
Naam:
Albion de Pontailles
Fokker:
Van Langenhove A.
Eigenaar:
Van Melckebeke Gebr.
1990
Naam:
Barron van op den Dijck
Fokker:
De Schepper R.
Eigenaar:
De Schepper R.
1991
Naam:
Ensor d'Elewijt
Fokker:
Mevr J. De Greef
Eigenaar:
De Greef Stal, Lefebvre G.
1992
Naam:
Expo van de Noorweegsekaai
Fokker:
Dullaert L.
Eigenaar:
Peeters L., Marbaix A.
1993
Naam:
Emir van Terbekenhof
Fokker:
De Backer A.
Eigenaar:
De Backer Gebr.
1994
Naam:
Star van't Bloemenhof
Fokker:
Bollen-Goris
Eigenaar:
Van Langehove A.
1995
Naam:
Sam van den Oudenbos
Fokker:
Verstrepen J.
Eigenaar:
Cortvrindt M.
1996
Naam:
Klepper van Conterscherp
Fokker:
Luyten J.
Eigenaar:
Crijnen en zonen
1997
Naam:
Sultan van Wooldink
Fokker:
Manders Th.
Eigenaar:
Van Brempt H.
1998
Naam:
Jonas d'Elewijt
Fokker:
Stal De Greeff
Eigenaar:
Kaaksmetehoeve n.v.
1999
Naam:
Charmeur van de Paashoef
Fokker:
Brouwers R. en zoon
Eigenaar:
Crijnen P.
2000
Naam:
Jim van Niesenhof
Fokker:
Peeters J.
Eigenaar:
Van Langehove A. en E.
2001
Naam:
Hepper Sam
Fokker:
Tilmans Mathieu
Eigenaar:
Cocquyt Julien
2002
Naam:
Igor van Gaasbeek
Fokker:
Het Baljuwhuis n.v.
Eigenaar:
Van Brempt H. - Meeusen
2003
Naam:
Pim van de Pijp
Fokker:
Jasperes J.
Eigenaar:
Verkest Ch. en G.
2004
Naam:
Buffalo van't Camillenhof
Fokker:
Vergauwen E.
Eigenaar:
Van Langehove A. en E.
2005
Naam:
Carlos van de Begijnbos
Fokker:
Agneessens Bob
Eigenaar:
Cocquyt Julien
2006
Naam:
Maxx van den Egelenberg
Fokker:
Sterck Romain en Dirk
Eigenaar:
Van Langehove A. en E.
2007
Naam:
Pol van Hansevelde
Fokker:
Baert Eric
Eigenaar:
Van Langehove A. en E.
2008
Naam:
Baron van't Camillenhof
Fokker:
Vergauwen E.
Eigenaar:
Moreels A. en E.
2009
Naam:
Junior van't hof ter Vaalt
Fokker:
Verwilst E.
Eigenaar:
Verkest Ch. en Verwilst E.
2010
Naam:
Gaston van de Bouwhoeve
Fokker:
Asbreuk M.B.J., Diepenheim NL
Eigenaar:
Moreels E. en J. Duisburg Tervuren
2011
Naam:
Tijn van de Vliegert
Fokker:
M.J. Spreeuwenberg
Eigenaar:
Van Langenhove Eddy
2012
Naam:
Nike van het Bos 2007/316
Fokker:
Filip Joos
Eigenaar:
Filip Joos
2013
Naam:
Mathador van de Bouwhoeve 2009/2024
Fokker:
Asbreuk M.B.J.
Eigenaar:
Swinnen Jella en Swinnen Rik
Gebruik van het trekpaard in het verleden & heden
Als werkpaard in de Middeleeuwen en trekpaard midden 16e eeuw, naar Pieter Breughel.
Als strijdros in de Middeleeuwen.
Jaagpaarden langs het kanaal (1900)
Het verplaatsen van een huis met trekpaarden (San Francisco 1908)
Militair gebruik van paarden in de rijdende veldartillerie.
Paarden in de steenkoolmijnen in Noord-Frankrijk.
Trekpaarden werden gebruikt voor openbaar vervoer (begin 19e eeuw).
Verhuizingen Van der Goten in Brussel.
Gebruik bij de brandweer (Boston 1910).
Natiepaarden in de haven van Antwerpen.
Paarden bij het ploegen.
Hedendaags gebruik van trekpaarden in bosbouw, toerisme, folklore, sport en recreatie
Het Belgisch trekpaard in de bosbouw.
Garnaalvissers te Oostduinkerke.
Toerisme in Antwerpen.
Paardenprocessie te Hakendover.
Recreatief en sportief mennen met traditionele wagens
Ringsteken op Walcheren.
Recreatief mennen in de natuur.
Competitiemennen in hedendaagse aanspanning.
